تاریخچه تیپ ویژه هوابرد

تیپ ۶۵ نیروهای ویژه هوابرد یا نیرو های مخصوص معروف به نوهد یکی از زبده ترین وآماده ترین نیروهای ارتش هستند که به کلاه سبزها معروفند. این تیپ عهده دار عملیات های سخت و حساس در کشور است که از جمله آنها می توان به آزاد سازی گروگان، حمله به هواپیما، قطار و عملیات های خرابکاری در مواضع دشمن در کیلومترها خارج از مرز های کشور اشاره نمود.

 در تصور خیلی از جوانان ایرانی، حتی اگر پیگیری هم نشود، کماندو و تکاور شدن وجود دارد؛ هیجانی وصف ناشدنی در کنار خدمتی بزرگ به کشور. افتخارش کم و پنهان نیست رسیدن به چنین جایگاهی و صد البته جور هندوستان کشیدن برای این موضوع، تنها از عهده اندکی بر می آید.

سال 1332 بود که برای اولین بار 10 نفر از کارکنان نیروی زمینی ارتش برای طی دوره چتربازی به کشور فرانسه اعزام شدند و پس از طی دوره­ های زمینی و هوایی مختلف به کشور مراجعت کرده و واحد چتربازی را در سال 1334 پایه­ گذاری کردند. این واحد در سال 1338 گردان چتربازی نامیده شد. در همان سال تیپ ویژه هوابرد با شماره 23 به نام تیپ نیروهای مخصوص با سازماندهی پنج گردان عملیاتی، یک گردان پشتیبانی، یک دسته مخابرات و گروهان قرارگاه و آموزشگاه جنگ‌های نامنظم تشکیل شد.

در سال 1349، رسماً عنوان آن به تیپ 23 نیروهای ویژه هوابرد تغییر یافت. یک سال پس از آن بود که با انجام تغییراتی در ساختار تشکیلاتی تیپ و پیچیده شدن عملیات‌های تروریستی و جایگزینی تکنیک‌ها و تاکتیک‌های نوین، دو یگان دیگر به نام های «رهایی گروگان» و گروهان «عملیات روانی» نیز به ساختار تیپ 23 اضافه شد.

در سال 1370 و پس از احساس نیاز به یک یگان واکنش سریع، تیپ 3 نوهد از لشکر 23 جدا شد و با سه گردان عملیاتی نوهد (نیروهای ویژه هوابرد) و آموزشگاه جنگ‌های نامنظم، گروهان عملیات روانی، یکان رهایی گروگان، گردان پشتیبانی، دسته مخابرات و گروهان قرارگاه در پادگان افسریه تشکیل و تحت عنوان تیپ 65 شناخته شد.

فرمانده تیپ 65 نیروهای ویژه هوابرد نیروی زمینی در گفتگویی تفصیلی با گروه دفاع و امنیت مشرق به شرح وظایف و افتخار آفرینی‌های این تیپ در دوران دفاع مقدس و سیر تحولات آن در سالهای اخیر پرداخته است. 

فرمانده تیپ در ابتدا با تشریح عملیات‌های انجام شده توسط نیروهای مخصوص نیروی زمینی ارتش در زمان جنگ تحمیلی گفت: باشروع جنگ تحمیلی تیپ فعلی 65 که آن زمان تیپ 23 نیروهای مخصوص نام داشت مانند سایر نیروها و ارگان‌ها بر حسب وظیفه در مناطق جنوب و کردستان با توجه به آموزش‌‌هایی که این تیپ در جنگ‌های نامنظم و عملیا‌ت‌های ویژه دیده بود، به همراه شهید چمران وارد عمل شد. نیروهای مخصوص با توجه به آموزش‌های جنگ چریکی که دیده بودند، در تمام دوران جنگ رشادت‌های مثال زدنی از خود نشان داد و شهدای گرانقدری را تقدیم نظام کرد.

وی با اشاره به رشادت‌های  برخی شهدا مانند شهید شهرام‌فر اضافه کرد: شهید شهرام‌فر و تعداد دیگری از عزیزان به همراه شهید چمران در مناطق جنوب جنگ‌های چریکی و نامنظم را شکل دادند. تیپ 23 بعد از سامان دادن به مناطق جنوب، در شمال غرب کشور نیز جنگ‌های چریکی مختلفی را انجام داد. پس از آن این تیپ با واگذاری امکانات به لشکر 23 مبدل شد که کم و بیش در عملیات‌هایی در جنوب شرکت داشت تا اینکه این واحد به طور کل در مناطق کردستان مستقر شد و در آنجا جنگ خودش را با گروهک‌ها و همچنین دشمن بعثی شروع کرد.

انتقال تجربیات جنگ به افسران جوان

فرمانده تیپ 65 نیروهای ویژه هوابرد نیروی زمینی انتقال تجربیات فوق به نیروهای جدید را یکی از تاکیدات مهم فرماندهان ارتش توصیف کرد و با تشریح سیر تغییرات و رشد در تیپ 65 پس از دوران دفاع مقدس تأکید کرد: آموزش نیروهای مخصوص همیشه باید به صورت تئوری و عملی عجین باشد. لازم بود که ما تجربیاتی که در دفاع مقدس داشتیم را به افسران و درجه دارانی که بعد از جنگ وارد عرصه نظام شده بودند، منتقل کنیم.

وی یادآور شد: این آموزش‌ها به صورت عملی انجام می‌شود و به همین منظور اندوخته‌های جنگ یعنی پرسنلی که در زمان دفاع مقدس حضور داشتند باید به افسران جوان که می‌بایست نیروهایی پوینده و بالنده باشند منتقل می شود و به این منظور ما تجربیات 8 ساله پیشکسوتان جنگ را جمع‌آوری و در آموزشگاه جنگ‌های نامنظم تیپ 65 استفاده می کنیم.

این فرمانده با سابقه نزاجا اضافه کرد: ما در بدو ورود، افسر و درجه داران را برای تیپ 65 انتخاب می‌کنیم. این نیروها باید دوره‌های چتربازی و دیگر دوره های مخصوص را در آموزشگاه جنگ‌های نامنظم طی کنند و ما این آموزش‌ها را نه تنها با تئوری بلکه به صورت عملی و با تاکید بر تجربیات دفاع مقدس و جنگ های نوین، در آموزشگاه جنگ‌های نامنظم و در اردوگاه‌هایی داریم آموزش می‌دهیم.

خسروی درمورده نحوه این آموزش ها نیز گفت: ما در کلیه فصول سال مثلاً در فصل بهار در اردوگاه جنگل، درفصل زمستان در اردوگاه برفی و همچنین در کویر، تجربیات را توأم با اندوخته‌ای که داریم به کار می‌بندیم و اکنون کلیه افسران و درجه داران ما که بعد از دفاع مقدس وارد این عرصه و جزء پرسنل تیپ 65 شدند کلیه این دوره‌ها را طی می‌کنند و از تجربیات استفاده می‌کنند.

وی یادآوری شد: چون بعضا عملیات‌های نیرو مخصوص خارج از مرز است ما آن چیزی را که قرار است در آینده با آن مواجه بشویم را شبیه سازی می‌کنیم و آن تمرین را انجام می‌دهیم. به فرض مثال سلاح‌های جدیدی که تمرین با آنها احساس می‌شود را به اردوگاه منتقل کرده و با دشمن فرضی به شکلی که توضیح داده شد به صورت عملی تمرین می‌شود.

آموزش نیروها در شرایط سخت کوهستانی

فرمانده تیپ 65 پیرامون دوره‌های کوهستان و برف یگانها نیز گفت: افسران و درجه دارانی که از دانشگاه امام علی (ع) و مرکز آموزش درجه‌داری به نیروی مخصوص تیپ 65 وارد می‌شوند باید دارای تعهد و ایمان لازم، فیزیک بدنی، بی باکی و از همه مهمتر علاقه‌مند به این کار و سختی‌پذیری باشند. بعد از انتخاب برای اولین بار دوره چتربازی اتوماتیک در کمیته چتر بازی مرکز پیاده شیراز برگزار می‌شود. سپس در واحد خودمان تشکیل دوره نیرو مخصوص را می‌دهیم یعنی افسر و چترباز حتماً باید دوره نیرو مخصوص را بعد از دوره چتربازی طی کنند. در این دوره نیرو مخصوص علاوه بر آموزش‌ها، در کارگاه‌های اعتماد به نفس که همان کارگاه‌های کوهستان باشند کار می‌کنند و به اردوگاه‌های جنگل و کوهستان جهت اجرای تمرین عملی اعزام می‌شوند.

وی در ادامه افزود: پس از پایان دوره آموزشی تعدادی از افسران که استعداد داشته باشند به عنوان مربی به صورت عمومی همه دوره را می‌بینند. این دوره در داخل پادگان تمرین می‌شود و همین را در اردوگاه‌هایی مثل سد کرج که اردوگاه تابستانی ماست به صورت عملی تمرین می‌کنند. در فصل زمستان ما پیست اسکی در امامزاده هاشم داریم که مختص تیپ است و دوره‌های رزم و زنده ماندن در شرایط ویژه و سخت و اسکی در برف را آموزش می‌دهیم.

تسلیحات جهادخودکفایی نزاجا در تیپ 65

فرمانده تیپ 65 نوهد درمورد تجهیزات جدید این نیرو گفت: جهاد خودکفایی نزاجا دو نوع سلاح جدید را تحویل ما داده که یکی سلاح تک تیرانداز کالیبر12.7 است و دیگری سلاح 14.5 تک تیرانداز است که اخیراً به ما واگذار شده. این سلاح‌ها دارای کارایی‌ خوبی است و برای آموزش تک‌تیراندازان از این دو سلاح در میادین تیر استفاده می‌کنیم.

به گفته وی همچنین از طرف وزارت دفاع یک نوع جلیقه ضدگلوله جدید و با قابلیت های بسیار خوب به تیپ 65 تحویل داده شده که از مدتی پیش این جلیقه ضدگلوله مورد آزمایش عملی قرار گرفته است.

توانایی عملیاتی تیپ 65 فراتر از سایر نیروها

فرمانده نیروهای ویژه هوابرد نیروی زمینی درباره برگزاری رزمایش مشترک نزاجا و سپاه پاسداران نیز گفت: اگر نیروی زمینی ارتش همراه سپاه رزمایش مشترکی را داشته باشد در این رزمایش تیپ 65 هم شرکت خواهد کرد اما تاریخ این رزمایش هنوز مشخص نشده است. در صورت شرکت یا عدم شرکت تیپ 65 در رزمایش‌های مختلف ما همیشه آمادگی لازم را داریم و تمرین جزء شرح وظایف ما می‌باشد.

وی با اشاره به شرح وظایف نیروی مخصوص در رزمایش‌ها افزود: شرح وظایف در رزمایش‌های تیپ 65 به صورت عملیات هدف زنی است به این شکل که ما با یک تیپ متشکل از 12 نفر به منطقه‌ای که بعضاً خارج از محدوده‌ای است که سایر نیروها توانایی ورود به آنجا را ندارند به منظور انهدام هدف اعزام می کنیم. سلاح‌هایی که در این تیم حمل می‌شود از سلاح‌های سبک است که هر نفر در هر زمان و در هر مأموریتی که به او محول می‌شود با توجه به آموزش‌ها و تجربیات می‌تواند به بهترین نحو آن ماموریت را انجام دهد.

ایشان با اشاره به آزمون‌های اجرایی بعد از هر دوره آموزشی در این تیپ گفت: در پایان هر 3 ماه دست به خودآزمایی می‌زنیم که این خودآزمایی برای محک زدن میزان آمادگی افسران است که به نیروی مخصوص وارد شده‌اند و رده‌های بالای حاضر شده به منظور آزمایش نیروها امتحانات عملی را طرح ریزی می‌کنند.

آمادگی ویژه یگان رهایی گروگان

وی با تشریح نحوه آموزش نیروهای رهایی گروگان افزود: بعد از آموزش‌های چتر بازی و دوره‌های دیگری که نفرات پس از ورود به نیروی مخصوص می‌بینند ما بهترین‌های این نیروها را که دارای خصوصیاتی از قبیل بالا بودن ضریب هوشی، آمادگی بالای جسمانی و چالاکی و چند فاکتور دیگر هستند را برای یگان رهایی گروگان انتخاب می‌کنیم که آموزش‌ها به روی این نیروها یک سال به طول می‌انجامد. اولین بار که واحد رهایی گروگان در سطح نیروها آموزش داده شد، واحد رهایی گروگان تیپ 65 نوهد بود.

فرمانده تیپ 65 اضافه کرد: ما برای آمادگی هرچه بیشتر و بهتر نیروها این آموزش را به صورت مجزا در اینجا انجام می‌دهیم که در صورت وجود مورد در سطح آجا و نیروی زمینی وارد عمل می‌شویم. به عنوان مثال برخی آموزش‌های ما روی دریا و ناو انجام می‌شود و مربیان ما در این قسمت از عملکرد نیروها در حین تمرین تصویربرداری می‌کنند و اشکالات و نواقص کار را به آنها یادآور می‌شوند.

تکاوران دریایی چه آموزش هایی می بینند/فرق تکاور با تفنگدار دریایی

بی‌شک واکنش و عکس‌العمل سریع به حملات دشمن دارای اهمیت بسیار بالایی است، به گونه‌ای که اکثر کشورها، اقدامات زیادی جهت آموزش و پرورش و آماده‌سازی نیروهای کماندویی خود انجام می‌دهند اما هنوز کشورهای معدودی در جهان دارای نیروهای تراز بالا در زمینه رزم سریع عملیاتی در صحنه نبرد هستند.

امروز نیروی زمینی ارتش با بهره‌گیری از نیروهای کماندو، بسیار آماده‌تر از ارتشی است که در مهرماه سال ۵۹ ، با ۲ لشکر در غرب و جنوب کشور مقابل ۱۲ لشکر بعث ایستاد. 

پرسنل یگان‌های تکاور به لحاظ حساسیت و پیچیدگی عملیاتی از  میان گروه‌های مختلف رزمی جذب شده و در رده یگان‌های نخبه نظامی یا رزمی Combat Elite Unites سازماندهی شده و دارای تخصص لازم برای هدایت رزم به دو شکل تاکتیک و استراتژیک هستند.

 پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ابتدا تیپ 23 نوهد برای مأموریت‌های خاص و ویژه سازمان‌دهی شد. نیروهای این تیپ در مأموریت‌های زیادی مانند درگیری‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و کردستان شرکت کردند.

این نیرو‌ها نقش چشم‌گیری در مقابله با عناصر بیگانه و ضدانقلاب داشته و با حضور مستمر خود توانستند اقدامات شایسته‌ای در دفاع از انقلاب و کشورمان انجام دهند. 

با شروع دفاع مقدس و حمله رژیم بعث به ایران این نیاز احساس شد که تیپ 23 نوهد به لشکر تبدیل شود، به همین دلیل لشکر 23 تکاور تشکیل و مأموریت‌های متعددی را با موفقیت انجام داد. 

در عملیات بزرگ بیت‌المقدس که به فتح خرمشهر منجر شد، انجام جنگ‌های چریکی تیپ 65 نیروی مخصوص نوهد لشکر 23 تکاور نقش فعالی در آزاد سازی خرمشهر ایفا کرد.

پس از پایان جنگ تحمیلی نیاز به حضور یک نیروی ویژه خاص در کشور احساس شد و با دستور مقام معظم رهبری، درسال 1370، تیپ 65 از لشکر 23 جدا شد و به آموزش‌های خاص خود مشغول شد. 

تیپ 65 نیروهای ویژه هوابرد( این واژه در واقع به کلیه ساز و برگ و انسان‌هایی اطلاق می‌شود که از راه هوا به منطقه اعزام و برای اجرای عملیات پرتاب می‌شوند) ارتش با نام نوهد معروف به کلاه سبزها که در سال 1371 تاسیس شد از جمله این نیروهاست.

رنگ سبز را به این دلیل برای تکاورها انتخاب کردند که از قدرت استتار بیشتری با طبیعت برخوردار بوده و آرامش خاصی به نیرو می‌دهد. این نوع کلاه خیلی راحت حمل ‌شده و در هنگام رزم محدودیتی برای نیروها ایجاد نمی‌کند.

تیپ 65 ویژه هوابرد پس از مستقل شدن، با توجه به ماهیت ساختاریش در عملیات‌های ویژه‌ به خود شرکت کرده و نقش بسزایی در تامین امنیت کشور دارد.

این تیپ در هر گونه شرایط محیطی، تاکتیکی و جنگی، توانایی انجام هر مأموریتی به صورت نبرد تن به تن، چریکی، پارتیزانی،انجام پرش، چتر بازی و سقوط آزاد در زمین، هوا و آب و مناطق کویری و کوهستانی، سقوط آزاد، غواصی، رهایی گروگان، عملیات روانی، حفاظت از شخصیت‌ها را دارد.

به گفته یکی از فرماندهان این تیپ، پرسنل این یگان با بهره‌گیری از جدیدترین علوم نوین نظامی، مهارت‌های ویژه و تخصصی را در طول خدمت در دوره‌های مختلف آموزش می‌بینند. 

از جمله این اقدامات می‌توان به انجام تست‌های متعدد ورزشی برای مشخص شدن آمادگی جسمی نیروهای داوطلبان ورود، دوره آموزشی چتربازی اتوماتیک، زندگی در کویر، جنگل و کوهستان اشاره کرد. 

یک کلاه سبز باید بتواند در همه مناطق جغرافیایی مأموریتش را به خوبی اجرا کند و تنها نیروهایی که با موفقیت این آموزش‌ها را پشت سر بگذارند، می‌توانند در دوره‌های هوابردی شرکت کنند.  

تخریب، اطلاعات و عملیات، بهداری، مخابرات و سلاح‌های انفرادی و جمعی پنج مهارتی هستند که در دوره‌های هوابردی به نیروها آموزش داده می‌شود.

با توجه به این آموزش‌ها، کلاه سبزها توانایی انجام هر نوع مأموریت در داخل و خارج از مرز‌های کشور را دارند.

با توجه به ویژگی‌های مختلف تیپ ۶۵ نوهد، این تیپ در رده جهانی جزو 10 نیروی قدرتمند کماندویی دنیا محسوب شده و توانسته خود را در نقش یک نیروی واکنش سریع موثر و مستقل به عنوان نوک پیکان نیروی زمینی ارتش اثبات کند.

در رزمایش جعفر طیار یک و دو، تیپ 65 نوهد آموزش‌های نوینی از جمله پرش از بالگرد و فرود موفقیت‌آمیز در منطقه‌ای از پیش شناسایی نشده را با موفقیت کامل انجام و جزو آموزش نیروهای خود قرار داد.

این تیپ در رزمایش‌های متعددی چون ضربت ذوالفقار و پیامبر اعظم(ص) نیز قابلیت‌های نظامی – رزمی بالایی خود را به نمایش گذاشت.

چندی پیش فرمانده نیروی زمینی ارتش خطاب به نیروهای ویژه تیپ 65 نوهد گفته بود: در عرصه مبارزه با دشمن، نیروهای ویژه و کماندوها از جایگاه خاصی برخوردار هستند و شما امروز به عنوان سلاحی هوشمند و متعهد به نظام باید در عمق خطوط دشمن راه یافته و برای جلوگیری از هرگونه توطئه احتمالی انجام وظیفه کنید.